هر ساله تعداد زیادی از شهروندان گلستانی جان خود را به‌دلیل ابتلا به سرطان مري از دست می‌دهند به طوری‌كه بر اساس يافته‌هاي تحقيقاتي كه در آخرين شماره مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي گلستان نیز به چاپ رسيده، این سرطان با بيش از ۳۰۰ هزار مورد جديد در سال يكي از ۱۰ سرطان شايع در سطح جهان است. علاوه بر این یافته‌ها اگر شما در یكی از موتور‌های جست‌وجوگر سایبر چرخی بزنید و سرطان مری را جست و جو كنید، صفحات بسياري با عنوان «سرطان مري سومين عامل مرگ و مير در گلستان و قطب این بیماری در جهان» برابر ديده‌تان گشوده مي‌شود.
كه بیانگر افزایش شیوع این بیماری در استان است، همین امر نیز باعث شده است تا تحقيقات گسترده‌اي از سوی پزشكان،اساتید دانشگاه، محققان و زمین شناسان در این زمینه صورت بگيرداین سرطان هم همانند تمام سرطان‌های دیگر بر اثر رشد خارج از كنترل سلولها در افراد بالای 40 سال به وجود می‌آید و به دلیل نداشتن علائم تا مراحل پیشرفته، بسیار خطرناك است و اگر سریعا كنترل نشود به ریه‌ها و كبد هم گسترش می‌یابد كه در آن صورت كنترل آن بسیار سخت خواهد شد.
هرچند كه دلایل و عوامل دقیق ایجاد این بیماری هنوز مشخص نیست اما هر سال بيش از چند هزار نفر در سراسر اروپا و آمريكا، به دلیل مصرف الكل و سيگار به این بیماری مبتلا می‌شوند و این در حالي كه مصرف سيگار و نوشابه‌هاي الكلي در گلستان بسیار پايين است.
شهريار سمناني، رئيس دانشگاه علوم پزشكي گلستان با اشاره به اين كه از هر 4 هزار نفر در استان يك نفر به سرطان مري مبتلا است، می‌گوید: تحقيقات اخير نشان مي‌دهد كه از جمله مهم‌ترين فاكتورهاي ابتلا به سرطان مري در استان گلستان، نوشيدن چاي داغي كه بخار از آن بلند مي‌شود، به‌ويژه در شرق اين منطقه است.
دكتر رضا ملك‌زاده استاد دانشگاه علوم پزشكي گلستان نیز در این باره می‌افزاید: نوشيدن چايي كه حرارت آن بالاي 70 درجه سانتي‌گراد است، موجب افزايش خطر سرطان مري از نوع OSCC مي‌شود و این در حالی است كه با افزودن مقدار كمي شير به چاي می‌توان این خطر را از بین برد.
اما اليور چايلدز سخنگوي مطالعات سرطان در بريتانيا با تاكید بر اینكه نوشيدن چاي، عادت معمول بسیاری از فرهنگ‌هاست معتقد است: نوشيدن يك فنجان چاي ظرف مدتي كمتر از 2 دقيقه پس از ريختن آن، خطر سرطان مري را در مقايسه با چايي كه 4 تا 5 دقيقه پس از ريختن نوشيده مي‌شود، 5 برابر افزايش مي‌دهد
ولي ارتباطي بين مقدار چاي مصرفي و خطر سرطان مري ديده نشده است و اين تحقيقات مسلما نشان نمي‌دهد صرف نوشيدن چاي بد است، بلكه اين تحقيقات فراهم آورنده شواهد بيشتري در اين باره است كه خوردن و نوشيدن غذاها و نوشابه‌هاي داغ به طور منظم مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان مري را افزايش دهد.
دكتر اسحاق حسيني، فوق تخصص گوارش نیز با اشاره به اين كه سرطان مري در حاشيه درياي مازندران به شدت شايع است، می‌گوید: سرطان مري در كشور ما در منطقه دشت مغان تا دشت گرگان و به نسبت آن در حاشيه بالاي درياي خزر و در كل مسير جاده ابريشم بيشتر ديده مي‌شود.
همچنین نتایج تحقیق مشترك مصطفي رقيمي دانشيار گروه زمين‌شناسي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان و مريم رمضاني مجاوري پزشك عمومي و كارشناس كلينيك مديريت درمان سازمان تامين اجتماعي گلستان بر روی نهشته‌هاي لسي (نوعي رسوبات بادي) از ديدگاه زمين شناسي پزشكي نشان می‌دهد
كه پراكنش سرطان مري منطبق بر نهشته‌هاي لسي جهان ارتباط تنگاتنگي با نهشته‌هاي لسي و بروز برخي از بيماري‌هاي اندوميك مانند سرطان مري دارد و به همین دلیل این نوع رسوبات بادی به عنوان يكي از عوامل خطرزا در علت شناسي سرطان مري از ديدگاه زمين‌شناسي پزشكي به شمار می‌رود.
به علاوه بر طبق شواهد زمين‌شناسي پزشكي، شايد نهشته‌هاي لسي استان گلستان را بتوان به‌دليل تاثير كاني‌هاي رسي بر چرخه بيوشيميايي، وجود سيليس بالا در تركيبات شيميايي نهشته‌هاي لسي و ارتباط مستقيم اندازه دانه‌ها به‌عنوان علت شيوع سرطان مري در نظر گرفت، به طوري كه تغييرات شيوع سرطان مري در 30 سال اخير در استان هنوز بيانگر درصد بالاي شيوع سرطان مري در بخش شرقي آن كه داراي گستردگي زيادي از نهشته‌هاي لسي است، است.
این رسوبات بادی در استان گلستان در بيش از 3 هزار و 200 كيلومتر مربع گسترده است كه بخش زيادي از شهرهاي كلاله، مراوه تپه، گنبدكاووس، مينودشت، تركمن، آق‌قلا و شهر گرگان را در بر گرفته است.
علاوه بر این مطالعات دیگری نیز روي آردهاي مناطق استان گلستان انجام شده كه نشان مي‌دهد فيبرهاي سيليسي ظريفي در دانه‌هاي برخي از علف‌هاي معمولي هرز به وجود مي‌آيد، اين فيبرها از نظر اندازه و شكل شبيه فيبرهاي معدني (آزبست) است و فيبرهاي سيليسي با منشاء گياهي مي‌تواند در علت‌شناسي سرطان مري در ايران دخالت داشته باشد.
با اين حال اين يافته تحقيقاتي تاكيد مي‌كند كه كشف عوامل خطر با ميزان بسيار بالاي اين نوع سرطان (كارسينوم سلول سنگفرشي مري) در اين منطقه نياز به بررسي و مطالعات بيشتري دارد و اين پژوهش تنها سرطان مري را با ديدگاه زمين‌شناسي مورد بررسي قرار داده است.
دكتر سيد محمود اسحاق حسيني، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در مورد علایم این بیماری نیز می‌گوید: تنها علامت اوليه سرطان مري، بلع سخت غذا است كه فرد نمي‌تواند به راحتي غذا را فرو دهد، اين حالت ابتدا نسبت به جامدات و بعد از مدتي نسبت به مايعات نيز نمود پيدا مي‌كند.
وي در مورد علت آسيب پذيري بافت مري می‌افزاید: بافت مري برخلاف ساير بافت‌هاي دستگاه گوارش يك لايه مخاطي كمتر دارد و اين باعث گسترش زودهنگام سلول‌هاي سرطاني مي‌شود.
دكتر اسحاق حسيني در مورد نحوه تشخيص اين سرطان اضافه می‌كند: از آنجايي كه سرطان مري هيچ علامتي ندارد و در نتيجه تشخيص دير انجام مي‌گيرد، تنها روش تشخيص آندوسكوپي است و افراد در معرض خطر حتما بايد آندوسكوپي شوند.
وی در پايان از دو روش راديوتراپي و جراحي به عنوان روش‌هاي درمان نام می‌برد می‌افزاید: راديوتراپي در سرطان قسمت‌هاي فوقاني مري كاربرد دارد و براي درمان قسمت‌هاي مياني و تحتاني جراحي و راديوتراپي توصيه مي‌شود.
همشهری
|