اختلال بیش فعالی با کمبود توجه

در بررسی اختلالات مربوط به کودکان توجه به3 نکته مهم لازم و ضروری است :

1- تاثیر بزرگسالان درک رفتار کودک بدون واقف شدن به نقش افراد مهم زندگی کودک غیرممکن است . پدر و مادر ، سایر بستگان و کادر مدرسه افارد کلیدی مهم هستند . تمرکز زیاد وبیش از حد روی یک مشکل که میتواند گذرا باشد می تواند نسئله ساز و تشدید کننده موضوع شود .
2- ملاحظات مربوط به رشد ، رشد طبیعی به تعامل سه زمینه از عملکرد فرد شناختی – هوشی بین فردی و هیجانی و فیزیکی حرکتی . یک عامل مشکل آفرین در این فرایند این است که کودکان با سرعتهای متفاوت رشد میکنند و غالبا تفکیک بین رشد آهسته و رفتار گسلنده و نابهنجار مشکل است .
3- نابهنجار چیست ؟ در کودکان تفاوتهای رفتار بهنجار و نابهنجار به وضوحی که در مورد بزرگسالتن تعیین می شود ، قابل تعیین نیست . تمامی کودکان گاهی رفتار غیر انطباقی مثل شب ادراری یا حملات قشقرق نشان می دهند . چنین رفتاری ممکن است نتیجه استرس خاصی بوده و پاسخی بهنجار نسبت به استرس در مرحله خاصی از رشد باشد . نظر اساسی در این زمینه آن ایت که رفتاری باید « مسئله » تلقی شود که به طور تکراری روی دهد و در کارکردها خود فرد یا دیگران به طور جدی اختلال ایجاد کند . اختلال بیش فعالی با کمبود توجه : رفتار کودک ADHD چون برای پدر ، مادر و معلمان ناراحتی برانگیز است و بدیلیل تاثیر مخل در کلاس درس تشخیص را بیجا به شمار می آید .
در طبقه بندی سازمان WHO بر اساس شیوع ، افت عملکرد ، درمان پذیری و پیش آگاهی های دراز مدت :

1- اضطرابی

2- افسردگی

3 - بیش فعالی – کمبود توجه

4- اختلالات خوردن

5- اختلالات یادگیری

6- سندرم تورت یاتیکها

7- خودکشی نوجوانان

دختران : 2تا 20درصد دانش آموزان مدارس ابتدائی

پسرها : 3به 1 و 5بر 1 ، پسرهای اول شایعتر.

تشریح وضعیت فعلی و ادعاهای والدین در مورد رسیدگی بیشتر مدرسه و خانواده ها به کودکان .
ملاکهای شخصی :

6 علائم به مدت 6 ماه غیر انطباقی و ناهماهنگ

1- غالبا از توجه کافی به جزئیات در می ماند .

2- از حفظ توجه بر روی تکالیف یا بازیها .

3- غالبا به نظر می رسد وقتی مستقیما با او صحبت می شود گوش نمی دهد .

4- دستور العملها را کامل اجرا نمی کند .

5- غالبا در سازماندهی تکالیف و فعالیتها ناتوان است .

6 – غالبا اشیاء لازم برای فعالیتها و تکالیف را گم می کند .

7- محرکهای بیرونهی غالبا حوس را پرت می کند .

8- در فعالیهای روزمره فراموشکار است .
علائم : رفتار کودکان ADHD با خلق الساعه بودن ، بی توجهی و بیش فعالی حرکتی نامناسب با سن کودک مشخص است . این کودکان شدیدا آشقپفته و آرام نشستن بر ایشان دشوار است مرتبا از فعالیته دیگر در می آیند به نظر می رسد که هیچ چیز توجه آنها را برای مدتی طولانی جلب نمی کند . غالبا بدون اندیشیدن در مورد پیامدهای عمل خود رفتار می کنند و وقتی درگیر فعالیتهای جمعی هستند رفتارشان مخل و مخرب است . غالبا روی صندلی خود بند نمی شوند . در اوقات نامناسب اجازه بیرون رفتن می خواهند .هر چند هوش آنها متوسط یا بالای متوسط است در مدرسه عقب می مانند و اغلب ناتوانیهای یادگیری ویژه نشان می دهند .
کودکان ADHD غالبا به دلیل پیشرفت تحصیلی اندک و مشکلات اجتماعی احترام به نفس پائینتری نشان می دهند . به علاوه به دلیل ناتوانی در مراعات اصول و سطح بالای فعالیت حرکتی روابط آنها با اطرافیان پرتنش است . شیوع این اختلال در کودکان قبل از نوجوانی 7درصد گزارش شده است . تعداد پسرها بسیار بالاتر از دخترانی است که تشخیص ADHD می گیرند.
علل اختلال بیش فعالی باکمبود توجه :

هیچ علت قطعی شناخته نشده است . با این وجود مطالعه جدید ( 1990 ) گرین هیل نشان داد که مبتلایان نسبت به افارد بهنجار 12 درصد کمتر گلوکز مصرف می کنند .چیزی که منبع انرژی برای مغز است ناحیه ای از مغز که بیشتر محرومیت از گلوکز بود نواحی وابسته به توجه و فعالیت حرکتی بود ( همان مسئله اساسی کودکان ADHD ) در حال حاضر قرائن یک استعداد ژنتیکی همراه با استرس محیطی ممکن است به ADHD منجر شود .
درمان : سه روش درمانی عمده برای ADHD وجود دارد که عبارتند از :

1- روش درمان داروئی .

2- روش رفتاری شناختی .

3 رژیم غذائی .
استفاده از دارو :

معمولترین داروها ، داروهای محرک سلسله اعصاب مرکزی هستند که توانائی کودک برای تمرکز و حفظ توجه را بالا می برند . مطالعات بیانگر آن است که این داروها بدون تخریب توانائیهای شناختی کودک را بهبود می بخشند و کارکرد تحصیلی او را افزایش می دهند . توجه به عوارض جانبی به ویژه درآموزش والدین و معلمان لازم است مورد توجه قرارگیرد .
مدرسه هراسی : در سنین مختلف با نمودهای مختلف ظاهر می شود .

1- سالهای اول مدرسه بصورت واکنش فوبیک و اضطراب جدائی .

2- سالهای پایانی دبستان . نگرانی در حفظ نمرات عالی و اجتناب از حضور در مدرسه و شرمندگی شکست .

3- سنین 13 و 14 سالگی از نظر هیجانی احساس نا امنی ، در مورد هماهنگی با گروههای اجتماعی تازه و جدید نگرانند یا از توقعات سخت معلمان کلاسهای بالا دچار هراس می شوند .
توجه : بازگرداندن سریع بهترین روش برای درمان مدرسه هراسی است .

اختلال اجتنابی : درکنار افراد بیگانه شدیدا احساس خجالت می کنند و از موقعیتهای اجتماعی مثل مدرسه کناره گیری می کنند . سعی می کنند محیط اجتماعی خود را محدود به کسانی کنند که بسیار خوب می شناسند و برای دوری جستن از افراد بیگانه و برخورد با آنها نهایت تلاش را می کنند .این اختلال را در بزرگسالات می توان معادل فوبی اجتماعی دانست . این افراد در خانه مشکلی ندارند و فاقد بسیاری از علائم افراد مبتلا به اضطراب جدائی هستند . به دلیل فقدان مهارتهای اجتماعی ، غالبا تماسهای اجتماعی محدود دارند ، درنتیجه مهارتهای متناسب با سن را که به طور طبیعی در موقعیتهای اجتماعی معمولی آموخته می شود یاد نمی گیرند .
اختلال اضطرابی مفرط : ایم کودکان و نوجوانان کلا نگران هستند و ساعات طولانی به اندیشیدن مضطربانه درباره رویدادهای آینده صرف می کنند . نگران کارکرد قبلی خود هستند . از اغلب موقعیتها نتایج بدی را پیش بینی می کنند . نگران مقبولیت و پذیرش گروه همتاهان هستند و از طرد شدن اجتماعی می ترسند . افرادی کرو هستند و در مورد توانائیهای خود به اطمینان بخشی مداوم نیاز دارند . شکایات جسمانی فراوان دارند و همچنین مسائل مربوط به خواب قابل توجه است به ویژه دیر بخواب رفتن .
علل و عوامل اختلالات هیجانی اضطرابی :

مطالعات بسیاری بیانگر آن است که والدین کودکان و نوجوانان به اختلالات اضطرابی غالبا خود دارای چنین اختلالاتی هستند بدیهی است پدر و مادر الگوی نقش مهمی برای کودک خود هستند . اساس ژنتیکی اختلال اضطرابی رد نشده است ولی پدر و مادر مضطرب مدل رفتار اضطاربی هستند . بعضی از پدر و مادر ها یا معلمان این باور را به فرزند خود القاء می کنند که برای مقبول و محبوب آنها بودن موفقیت بیشتر از حد متوسط لازم است چنین کودکان و نوجوانانی با انتقاد شدید از خود یا اضطراب مفرط در مورد کارکرد خود واکنش نشان می دهند . بر اساس کار بالبی ( 1980 ) مشکلات و اختلالات اضطرابی نتیجه مشکلات برقراری دلبستگی مطمئن در دو سال اول زندگی است .
سلسله مراتب نیازها و توجه به نیازهای اساسی از جمله موارد مطرح در این زمینه است :

اختلال سلوک :

که این نوع اختلال شدیدتر از اختلال ایذائی و شامل رفتار ضد اجتماعی و ندرتا بزهکارانه است . علائم : الگوی ثابت رفتاری که در آن حقوق دیگران یا موازین اجتماعی زیر پا گذاشته می شود مشخصات آن عبارتند از : تحمل ناچیز برای محرومیت تخریب یا دزدی اموال دیگران درگیری در نزاع و در موارد خطرناکتر درگیر شدن با مواد اعتیاد آور و فعالیت جنسی پیش رس .
ابتلاء یک کودک مبتلا به اختلال سلوک به مسائل هیجانی بخصوص افسردگی غیر عادی نیست در نوجوانی رقم تا 9 درصد بالا می رود پسرها بمراتب بیشتر از دخترها ( 5/4 بار بیشتر ) در معرض دریافت این تشخیص هستند .
پیش آگاهی :

تا اواخر نوجوانی و گاهی بزرگسالی دوام می یابد . طبق بعضی مطالعات کودکان مبتلا به اختلال سلوک در بسیاری موارد وقتی بزرگ می شوند الگوهای فعالیتهای خلاف قانون خود را ادامه می دهند و در بزرگسالی در حفظ شغل دچار اشکال هستند و غالبا دچار مشکلات زناشوئی می باشند .
علل اختلالات سلوک :

محیط خانواده عامل مهمی در پیرایش اختلال سلوک تلقی می شود این خانواده ها غالبا بدلیل مسائل زناشوئی ، بی ثباتی هیجانی ، عرصه بی ثبات حمایت ، انضباط غالبا نامتناسب بسیار خشن یا بسیار ملایم است . والدین مهارتهای لازم موفقیت اجتماعی و تحصیلی را به آنان نمی آموزند .

دکتراکرم منتظرالظهور - متخصص روانپزشکی