فاويسم بيماري خوني است که بيشتر در فصل بهار و در مناطق شمالي ايران بر اثر کمبود يک نوع آنزيم در خون، بروز مي کند و باعث ايجاد حالت هايي شبيه مسموميت در فرد مي شود.
با فرارسيدن فصل بهار بيماريهاي آلرژيک و فصلي شايع مي شود. فاويسم نيز که درواقع نوعي کم خوني است که در فصل بهار هم زمان با اوج مصرف باقلاي سبز ، بروز مي کند.
برخي افراد که دچار کمبود آنزيم G6PD در خون خود هستند، ممکن است حتي با عبور از کنار مزرعه باقلا نيز دچار فاويسم شوند. اين بيماري که زمان شيوع آن اواخر ارديبشهت و اوايل خرداد ماه است، در کودکان زير 10 سال بخصوص در پسر بچه ها، بيشتر ديده مي شود.
از نظر برخي از متخصصان، فاويسم آنچنان مشکل حادي نيست که خانواده هايي را که فرزندان مبتلا به اين بيماري دارند، زياده از حد نگران کند. با اين حال بد نيست خانواده ها بر حجم اطلاعات خود در اين زمينه بيفزايند و با مشاهده علايم اين بيماري، حتما کودک را به مراکز درماني انتقال دهند.
علاوه بر اين داروهاي خاصي براي اين مشکل وجود دارد که با مراجعه به پزشک اطلاعات آنها در اختيار بيمار گذاشته مي شود. در اين ميان افرادي هم هستند که دچار کمبود اين نوع آنزيم هستند و ممکن است تا پايان عمر ، نشانه هاي فاويسم در آنها ظاهر نشود و مشکلي برايشان بوجود نياورد.
دکتر "مينا ايزديار" فوق تخصص خون از آن دسته متخصصان است که معتقد است نبايد والديني را که فرزندانشان دچار کمبود اين آنزيم هستند، زياده از حد نگران کرد. اين پزشک مي گويد: با مراجعه به پزشک و همچنين استفاده از داروهايي که براي اين بيماري وجود دارد، مشکي براي بيمار ايجاد نخواهد شد.
وي اظهار داشت: زماني که کودک دچار علايم فاويسم مي شود بهترين کار اين است که کودک را هر چه سريعتر به مراکز درماني انتقال داد تا اقدامات درماني مناسب براي او انجام شود. عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران گفت: کمبود آنزيم (G6pd) در ايران به خصوص در مناطق شمالي کشور باعث مي شود زمينه ابتلا به فاويسم که نوعي کم خوني متعاقب مصرف باقلا است فراهم شود.
فوق تخصص خون يادآور شد: کمبود اين آنزيم باعث مي شود سوخت و ساز گلبول هاي قرمز به دنبال مصرف باقلا دچار مشکل شود و فرد دچار پارگي در گلبول هاي قرمز شود. ايزديار اضافه کرد: به دنبال مصرف و يا تماس با باقلا، گلبول هاي قرمز شکسته مي شود و علايمي همچون زردي و رنگ پريدگي و پر رنگ شدن ادرار همراه با ضعف و بي حالي مشاهده مي شود؛ چنانچه اين کم خوني شديد باشد و بيمار به موقع به مراکز درماني انتقال داده نشود اين مشکل مي تواند مرگبار باشد.
اين متخصص توصيه کرد: در مواقعي که والدين در کودکان حالاتي همچون ضعف و بي حالي، زردي، پريدگي رنگ و قرمزي ادرار را مشاهده کردند، حتما و در اولين فرصت کودک را به اورژانس اطفال انتقال دهند. چنانچه پزشک تشخيص کم خوني براي کودک داد، تزريق خون براي بيمار صورت مي گيرد تا مشکل کم خوني در او کنترل شود.
وي با اشاره به اينکه فاويسم بيشتر در کودکان و به خصوص در پسربچه ها ديده مي شود، گفت: هم اکنون تمام نوزادان ، از بدو تولد از نظر کمبود اين نوع آنزيم مورد غربالگري قرار مي گيرند. عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران يادآور شد: اين کمبود آنزيم ، چندان جاي نگراني ندارد و با مراقبت هاي لازم ، رسيدگي به موقع و مراجعه به پزشک مي توان مشکل را حل کرد.
ايزديار با بيان اينکه گاهي اوقات برخي بيماري هاي ساده زمينه بروز فاويسم را فراهم مي کنند، گفت: سرماخوردگي زمينه تشديد اين مشکل را بيشتر مي کند.
وي گفت: علاوه بر باقلا ، برخي داروهاي اکسيدان مثل کوتريموکسازول و آسپيرين، ويتامين کا، سولفاميدها، داروهاي ضد‌مالاريا، نفتالين، استامينوفن، حنا و داروهاي متفرقه ديگر ممکن است باعث شکسته شدن گلبول‌هاي قرمز و کم خوني شود.
به گفته اين متخصص، فاويسم يا کمبود آنزيم گلوکز6 فسفات دي هيدروژناز (G6pd) به صورت ارثي معمولا از مادر به پسر منتقل مي‌شود. ژن اين آنزيم بر روي کروموزوم ايکس قرار دارد. پسران کرموزوم ايکس را از مادر و کرموزوم ايگرگ را از پدر به ارث مي برند. * ارزش غذايي باقلا هر چند "فاويسم" مشکلي است که با مصرف باقلا ايجاد مي شود، اما همين ماده غذايي بنا بر نظر کارشناسان تغذيه، داراي ارزش غذايي فراواني است.
"ناهيد شوقي" کارشناس تغذيه و رژيم هاي درماني در گفت و گو با ايرنا گفت: اين ماده حاوي 4/5 دهم درصد مواد پروتئيني، 80 درصد آب، حدود 7 درصد مواد قندي است و املاحي که بعد از سوزاندن آن باقي مي ماند، شامل 7 دهم درصد است.
وي گفت: در گذشته پيله باقلا يا همان پوست سبز روي باقلاي سبز و تازه را در آب مي پختند و جوشانده آن را به مقدار حدود 20 گرم در روز استفاده مي کردند و بر اين اعتقاد بودند که اين جوشانده در درمان برخي بيماري هاي کليوي مفيد است.
عضو انجمن تغذيه ايران گفت: استفاده از پوست سبز باقلا با توجه به اينکه حاوي فيبر است از ارزش غذايي خوبي برخوردار است و در گذشته هر دو پوسته آن ، شامل پيله يا پوست اول و پوسته دوم به صورت پودر يا جوشانده، مورد استفاده قرار مي گرفت.
شوقي يادآور شد: ارزش غذايي باقلا از نظر ميران پروتئين، قند، کلسيم، آهن، فسفر، ويتامين يي، با اهميت است و اين ترکيبات براي رفع خستگي هاي جسمي و فکري و ضعف اعصاب اهميت دارد.
به گفته اين کارشناس تغذيه، مصرف اين ماده غذايي به صورت تازه و سبز در مقايسه با نوع فريز شده آن از اهميت و ارزش غذايي بيشتري برخوردار است. بنا بر اظهار متخصصان، افراد دچار فاويسم را بايد با مشاهده علايم خستگي، اسهال و استفراغ، سرگيجه ، خمودگي ، تب و لرز، تنفس سريع ، احساس درد در ناحيه شکم و کمر، سر درد ، بي خوابي ، عرق زياد، رنگ پريدگي و زرد شدن رنگ پوست و تغيير رنگ ادرار ، حتما و در اولين فرصت به مراکز درماني رساند.
گزارش: مهري ميردريکوند
|