خستگی یکی از شایع ترین علائم ام اس می باشد ، خستگی ممکن است در تمام طول روز وجود داشته باشد، اما بیشتر در بعد از ظهر و شب ظاهر می شود .
خستگی در ام اس ممکن است به علل زیر باشند :
روند خود بیماری
کمبود خواب
خستگی ناشی از افسردگی(در بعضی موارد ام - اس ممکن است افسردگی نیز وجود داشته باشد)
خستگی عضلانی
خستگی ناشی از عوارض جانبی دارو ها
برخی عوامل باعث تشدید خستگی ، و برخی باعث تسکین آن می گردند ؛ این عوامل در افراد مختلف ، اندکی تفاوت دارند .
اما به طور کلی عواملی که خستگی را بیشتر می کنند :
گرما ، رطوبت ( مانند حمامی که بخار دارد) ، بی خوابی و فعالیت زیاد
عواملی که خستگی را کاهش می دهد :
استراحت ، خواب ، دعا ، تمرینات ملایم و کم ، آب خنک
توجه داشته باشید که خستگی باعث بدتر شدن سیر بیماری ام - اس می شود ، بنابراین در طی فعالیتها باید تا حد امکان از بروز آن جلوگیری نمود .
برای کاهش میزان خستگی در طی روز روشهای مختلفی وجود دارد که به آنها " روشهای حفظ انرژی " گفته می شود . برخی از این روشها ، به شرح زیر می باشند :
روشهای حفظ انرژی
1) فعالیت های خود را در طول روز یادداشت کنید و توجه داشته باشید که کدام فعالیت ها ، خستگی بیشتری بوجود می آورند . سپس فعالیتها را الویت بندی نمایید ، چه کارهایی برای شما مهم ترین هستند؟ و کم اهمیت ترین کدام است؟
فعالیت های کم اهمیت را کاهش دهید ، حذف کنید ، و چنانچه کس دیگری می تواند آنرا انجام دهد ، از او کمک بخواهید .
فعالیت های مهم تر را در ساعاتی که سرحال هستید انجام دهید ( مثلا صبح ها)
2) ساعاتی را در روز که خستگی بیشتر در آن ساعات بوجود می آید یادداشت نمایید ، و برنامه روزانه خود را طوری تنظیم نمایید که در طی روز و بین فعالیت ها ، استراحت کنید ، و یا چرت کوتاهی داشته باشید .
3) محیط خود را تنظیم کنید :
وسایل و لوازمی که بیشتر استفاده می کنید در مکان هایی قرار دهید که به آسانی قابل دسترسی باشند . (به عنوان مثال کتاب های درسی را در کمدی کنار تخت خواب یا میز مطالعه قرار دهید)
حتی الامکان از لوازم سبک استفاده کنید .
دسته ها (مانند شیر دستشویی) بهتر است که اهرمی باشند ، و دسته بلند داشته باشند .( دسته بلند تر باعث می شود که نیروی کمتری برای آن لازم باشد.)
4) انرژی غیرضروری را حذف کنید :
تا حد امکان کارها را نشسته انجام دهید ( مانند اتو کشیدن ، شستن ظروف و...)
از وسایل کمکی که باعث آسان تر شدن کارها می شود ، استفاده نمایید. (مثلا قرار دادن صندلی در حمام ، که علاوه بر حفظ انرژی ، از لحاظ ایمنی و جلوگیری از زمین خوردن توصیه می شود.)
قبل از شستن ظروف ، بگذارید که کاملا خیس بخورند ، این کار کمک می کند که آسان تر شسته شوند ، و در نتیجه انرژی کمتری برای آن صرف شود.
یک کیسه یا ساک به واکر یا ویلچر خود متصل سازید ، و برای جابجایی اشیاء از آن استفاده نمایید .
استفاده از چرخ (مانند چرخهای خرید) در منزل نیز می تواند برای جابجایی اشیاء بزرگ و سنگین استفاده شود .
5) برای یک فعالیت برنامه ریزی داشته باشید :
قبل از شروع کار ، تمامی ابزار و لوازم را آماده کنید ، و همه آنها را در دسترس قرار دهید.
در خلال انجام یک فعالیت ، استراحت داشته باشید ، و هرگز خود را برای اتمام فعالیت مقید نکنید. هر زمان که خستگی بوجود آمد ، ادامه ندهید و به خود استراحت دهید.
توجه داشته باشید که اجازه ندهید خستگی ظاهر شود ، قبل از شروع آن ، فعالیت را کنار بگذارید.
کارهای مهمتر ، پیچیده و سخت تر را در ساعاتی که سرحال هستید انجام دهید. فعالیت را به قسمت های کوچکتر تقسیم کنید ، و آن ها را مرحله بندی کنید.
6) به حالت بدن بسیار توجه داشته باشید:
تا حد امکان از ایستادن (بویژه برای مدت طولانی) پرهیز کنید.
در حالت نشسته پشت میز، ارتفاع میز و صندلی را طوری تنظیم کنید که پشت خم نشود (قوز نکنید)، حتما کف پا روی زمین قرار گیرد و آویزان نباشد.
در هنگام کار با کامپیوتر نیز حتما به وضعیت تنه، دستها و مچ توجه کنید. و استراحت بین کار را فراموش نکنید.
تذکر مهم :
همیشه به علائم نشاندهنده شروع خستگی توجه داشته باشید ، و اجازه ندهید که خستگی بر شما غلبه کند.
برخی از این علائم شامل : کرختی عضلانی ، ضعف عضلات ، افت دقت در کارها ، افتادن اشیاء از دست ، نامنظم شدن حرکات ، بروز حرکاتی مانند ادا و اطوار در صورت می باشند.
اصولی که ذکر شد ، مواردی کلی در مورد روشهای حفظ انرژی بود ، این روشها با توجه به نوع فعالیت های شما ممکن است تفاوت داشته باشند ؛ بنابراین موارد و شرایطی که در شما ایجاد خستگی می کنند را در نظر داشته باشید ، و افرادی که با آنها سر و کار دارید( مانند خانواده ، دوستان ، درمانگر و ...) را نیز از این شرایط و علائم مطلع سازید .
|